Jury Nagrody Literackiej „Europejski Poeta Wolności” w składzie Krzysztof Czyżewski, Agnieszka Holland, Paweł Huelle, Andrzej Jagodziński (sekretarz jury), Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg i prof. Krzysztof Pomian (przewodniczący kapituły), w dniu 8 listopada 2012 roku, po posiedzeniu, nominowało do Nagrody następujących poetów:
Estonia: Jaan Kaplinski za tom „Po drugiej stronie jeziora”
Grecja: Pandelis Boukalas za tom „Czasowniki”
Kazachstan: Toktarali Tanżaryk za tom „Stronice nocy”
Belgia: Guy Goffette za tom „Pożegnania u skraju”
Szwajcaria: Iren Baumann za tom „Gdy dojeżdżający są jeszcze w drodze do domu”
Chorwacja: Dorta Jagić za tom „Kanapa na rynku”
Austria: Erwin Einzinger za tom „Nóż z Odessy”
Jednocześnie do Nagrody dla Tłumacza Europejskiego Poety Wolności 2014 nominowani są:
Estonia: Aarne Puu
Grecja: Michał Bzinkowski
Kazachstan: Henryk Jankowski
Belgia: Anna Wasilewska
Szwajcaria: Ryszard Wojnakowski
Chorwacja: Małgorzata Wierzbicka
Austria: Zdzisław Jaskuła i Sława Lisiecka
Nagroda Literacka „Europejski Poeta Wolności” została ustanowiona przez Miasto Gdańsk w 2008 roku i jest organizowana we współpracy z Instytutem Kultury Miejskiej z Gdańska. Jej celem jest wyróżnienie wybitnych artystycznie zjawisk poetyckich podejmujących jeden z najistotniejszych tematów współczesności - wolność, jednocześnie charakteryzujących się wybitnymi wartościami artystycznymi. Przyznawaną co dwa lata nagrodę (statuetkę oraz 100 000 PLN) otrzymuje żyjący poeta z kraju europejskiego, który zdaniem jury w najbardziej oryginalny sposób pisze o wolności rozumianej w kategoriach osobistych, politycznych, religijnych oraz jako prawo do ekspresji intelektualnej, uczuciowej i zmysłowej. Od drugiej edycji konkursu ustanowiona została Nagroda dla Tłumacza w wysokości 10 000 PLN.
Zgodnie z regulaminem Nagrody, do udziału w konkursie zapraszani są maksymalnie po trzej polscy tłumacze literatury pięknej z każdego obszaru językowego, który został wylosowany. Publiczne losowanie krajów odbyło się podczas uroczystej Gali w dniu 24 marca 2012 w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, wieńczącej II edycję konkursu. Austria, Belgia, Chorwacja, Grecja, Estonia, Kazachstan, Szwajcaria z Lichtensteinem – to kraje, z których pochodzą poeci nominowani do III edycji Nagrody, która zostanie przyznana w 2014 roku.
Nagroda Europejski Poeta Wolności przyznawana jest co 2 lata za najlepszą książkę poetycką opublikowaną w języku oryginału w ciągu 5 lat poprzedzających daną edycję Nagrody. Poprzez książkę poetycką rozumiany jest zarówno zbiór wierszy po raz pierwszy publikowanych jako druk zwarty, jak i autorski wybór wierszy, które wcześniej mogły się ukazywać w innych wydaniach. Wszystkie nominowane tomy zostaną przetłumaczone i wydane drukiem. Każdy będzie mógł się z nimi zapoznać, przychodząc na przykład do Instytutu Kultury Miejskiej, gdzie dostępne są wszystkie do tej pory wydane w ramach konkursu tytuły. Laureat Nagrody zostanie wyłoniony w marcu 2014 roku, po finalnym posiedzeniu Jury Konkursu, wieńczącym Międzynarodowy Festiwal Literatury w Gdańsku.
Festiwal Literatury Europejski Poeta Wolności poprzedzający ogłoszenie laureata Nagrody, to tygodniowe święto poezji dla mieszkańców Gdańska, z wydarzeniami otwartym na różne grupy odbiorców, dorosłych i dzieci. To debaty, pokazy filmowe, koncerty, happeningi, gry miejskie, warsztaty i spotkania z poetami oraz tłumaczami.
Laureatem pierwszej edycji nagrody w 2010 roku został Uładzimier Arłoŭ uznawany za jednego z najwybitniejszych współczesnych poetów białoruskich, od lat solidaryzujący się z demokratyczną opozycją na Białorusi. Zwycięski tom nosi tytuł „Prom przez kanał La Manche”. Europejskim Poetą Wolności 2012 został Durs Grünbein za tom „Mizantrop na Capri”. Jury postanowiło wyróżnić autora „za nowatorskie wykorzystanie tradycji antycznej dla odsłonięcia schorzeń współczesnej cywilizacji i zagrażających jej niebezpieczeństw”. Nagrodę dla tłumacza odebrał Andrzej Kopacki - tłumacz nagrodzonego tomu.